نامها و القاب حضرت زهرا (س)/ فاطمه و مرضیه و صدیقه

القاب حضرت زهرا (س):‌فاطمه

فاطمه واژه فاطمه را در معانی چون بازدارنده و جداکننده و جداشده از بدی ها به کار می برند . نقل می کنند روزی رسول اکرم صلی الله علیه وآله از دختر بزرگوارشان سؤال کردند دخترم آیا می دانی که از چه جهت تو را [فاطمه] نام گذارده ام؟ حضرت زهراعلیها السلام عرض کردند: به چه خاطر یا رسول الله؟ رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: چون خداوند تو و شیعیان راستین و دوستداران واقعی تو را در روز قیامت از آتش دوزخ جدا خواهد کرد . ( بحار الانوار، ج 10، ص 17) از امام صادق علیه السلام هم روایت شده است که بدان جهت دختر بزرگوار رسول اکرم صلی الله علیه وآله را فاطمه نامیدند که او از شرک و سایر بدی و آلودگی ها جدا شده و به همه پاکی ها و فضلیت ها آراسته گردیده است . ( جلاء العیون، ج 1، ص 125) امام باقرعلیه السلام نیز می فرمایند: خداوند متعال این بانوی گران مایه، فاطمه علیها السلام، را به واسطه دانش و معرفت بر دیگران ممتاز ساخته است .

القاب حضرت فاطمه:‌مبارکه

یکی از نام های حضرت زهراعلیها السلام "مبارکه" است . در مفردات راغب برکت به معنای سرچشمه خیر و رحمت الهی به کار رفته است، به گونه ای که نه می توان از جوشش آن جلوگیری به عمل آورد و نه اندازه آن را دانست . بر این اساس، چیز با برکت را مبارک گویند . از آنجا که هرگونه خیر، خوبی و برکت در نسل پیامبرصلی الله علیه وآله از مجرای وجودی حضرت زهراعلیها السلام جریان پیداکرده است . از جمله آن ها، تداوم نسل پرافتخار آن حضرت است، لذا او را مبارکه نامیده اند . خداوند تبارک و تعالی فاطمه علیها السلام را مصداق بارز کوثر و خیر و برکت فراوان و مظهر عطایای بی پایان قرارداد و تا نظام هستی برقرار است، به برکت او، جهانیان از نعمت سعادت و هدایت برخوردار باشند، و لحظه ای زمین از حجت الهی خالی نباشد تا هرکس که دوستدار راه سعادت و نجات است، بتواند از طریق چنگ زدن به ریسمان هدایت و پناه بردن به حجت معصوم از ذریه فاطمه علیها السلام به سعادت و خوشبختی جاودان دست یابد .

القاب حضرت فاطمه:‌صدیقه

صدیق به کسی می گویند که در راست گویی کامل باشد و هرگز دروغ بر زبان او جاری نشود، و درستی کارهایش، سخنان او را تصدیق کند . در فرهنگ اسلامی مرتبه و منزلت صدیقین در ردیف پیامبران و شهدا ذکر شده است . حضرت زهراعلیها السلام را "صدیقه" نامیده اند، چون صداقت و درستی اساس زندگی او را تشکیل می داد . هرگاه لب به سخن می گشود، جز راست نمی گفت . هر وقت در نزد عایشه سخن از زهراعلیها السلام به میان می آمد، او می گفت: به غیر از رسول خداصلی الله علیه وآله کسی را راست گوتر از فاطمه ندیدم . ( الاستیعاب ، ج 2، ص 751) رسول اکرم صلی الله علیه وآله روزی به علی علیه السلام فرمودند: سه چیز گرانبها به تو هدیه داده شده است که به هیچ کس حتی به خود من هم داده نشده است: یکی از آن سه نعمت همسر گران قدری چون دخترم صدیقه است که آن نعمت بزرگ به تو ارزانی شده است و به غیر از تو کسی از چنین نعمتی برخوردار نیست . ( فاطمه زهرااز ولادت تا شهادت، ص 74) حتی در یکی از روزهای پایان زندگی رسول خداصلی الله علیه وآله به علی علیه السلام از جمله این توصیه را فرمودند که من به فاطمه مطالبی را گفته ام تا بعد آن ها را به تو بگوید . بنابراین، هر چه فاطمه از قول من به تو گفت، آن ها را تصدیق کن، چون او بسیار راستگوست . ( بحارالانوار، ج 22، ص 490) در قرآن کریم از اشخاصی که گفتار آنان با رفتارشان هم خوانی دارد و نیز از کسانی که مطالب حق را باور کرده و آنها را تصدیق نموده اند، با صفت صدیق یاد شده است . از جمله ایشان ابراهیم خلیل علیه السلام و ادریس علیه السلام و حضرت مریم علیها السلام است . در مورد مادر بزرگوار حضرت عیسی علیه السلام در آیه 75 سوره مائده می خوانیم: مسیح فرزند مریم پیامبر است و قبل از او نیز پیامبرانی برای مردم فرستاده شده بود، مادر عیسی زنی بسیار راست گو بود

القاب حضرت فاطمه:‌راضیه

راضیه به کسی می گویند که در برابر پیش آمدهای تلخی که برای او واقع می شود، خرسند بوده و در مقابل تقدیرات الهی تسلیم و راضی و خوشنود باشد . این صفت یکی از بالاترین مراتب ایمان است . حضرت زهراعلیها السلام از آن رو "راضیه" می گویند چون در عمر کوتاه خود سختی های بسیاری را تحمل کرد و انواع آزار و اذیت ها را در راه دفاع از مکتب اسلام و حفظ مقام ولایت با روی گشاده پذیرا شد و در مقابل هیچ یک از مصایب و مشکلات و حوادث تلخی که برای او مقدر شده بود، تردیدی به دل راه نداد و همه آن ها را به عنوان امتحان و آزمایش الهی با آغوش باز پذیرفت و به برکت این کمال و سعه صدر، به مقام و مرتبه والای ایمان ست یافت و سرانجام، در پایان حیات دنیوی با خطاب: یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیه مورد تکریم حضرت ربوبی قرار گرفت .

القاب حضرت فاطمه:‌طاهره

از جمله اسم های معروف حضرت زهراعلیها السلام "طاهره" است . در لغت این لفظ به معنی پاکیزه، بی عیب و معصوم به کار می رود . امام باقرعلیه السلام در مورد علت نامگذاری آن حضرت می فرمایند: فاطمه دختر رسول خداصلی الله علیه وآله را به این دلیل طاهره نامیده اند که او از هرگونه آلودگی ظاهری و باطنی و جسمی و معنوی پاک بود . به علاوه به ده ها روایت از مفسران و محدثان شیعه و سنی، در تفسیر آیه 33 سوره احزاب که به آیه تطهیر مشهور است، (12) حضرت زهراعلیها السلام اولا، از اهل بیت پیامبرصلی الله علیه وآله محسوب می شوند . ثانیا، مراد از تطهیر دور ساختن ایشان از هرگونه آلودگی و رجس است که همانا به معنی مقام عصمت می باشد این آیه به وجود آن کمال در همه اهل بیت علیهم السلام دلالت کامل دارد . بنابراین، می توان گفت: از آن جهت که دختر بزرگوار رسول اکرم از عصمت برخوردار بودند و از هرگونه آلودگی به زشتی ها در امان بودند، آن حضرت را طاهره و طیبه نامیده اند .

القاب حضرت زهرا (س):‌ مرضیه

"مرضیه" به کسی گفته می شود که خدا و رسول او پیوسته از رفتار و کردار و گفتار او راضی باشد . از آنجایی که به تصریح آیه تطهیر و ده ها روایت، چون حضرت فاطمه علیها السلام از مقام عصمت برخوردار بودند، تمام اعمال و رفتار او مورد رضای خداوند متعال و پیامبر اکرم بود و حتی رسول اکرم صلی الله علیه وآله بارها به این حقیقت تصریح فرمودند که چون حضرت زهراعلیها السلام همواره در محدوده اراده و مشیت و رضایت خدا گام برمی دارد، لذا رفتار و کردار او بهترین ملاک برای خوبی و بدی اعمال است . اگر او از چیزی خرسند باشد، خداوند نیز از این کار خرسند است و در صورتی که او نسبت به کسی یا کاری ناخرسند باشد، دلیل ناشایستی آن کس و یا ناشایستگی آن کار نزد خداوند است . رسول خداصلی الله علیه وآله همواره در طول عمر مبارکشان این دو سخن را به زبان جاری می کردند که آن کس که فاطمه را بیازارد، مانند آن است که مرا آزرده است و کسی که مرا بیازارد، خداوند را ناخرسند ساخته است . همچنین آن حضرت به عنوان یک هشدار در مناسبت های مختلف می فرمود: ای فاطمه خداوند به سبب خشم تو غضب می کند و به رضایت تو خشنود می شود . ( بحارالانوار، ج 43، ص 54) این همه حکایت از برخورداری حضرت زهراعلیها السلام از مقام مرضی خدا بودن دارد . لذا یکی از نام های آن حضرت "مرضیه" قرار داده شد .

القاب حضرت فاطمه:‌محدثه

"محدثه" - بفتح دال - کسی است که مخاطب حدیث و الهام غیبی واقع می شود . به عبارت دیگر، کسی که فرشتگان با او سخن می گویند "محدثه" می نامند . حضرت زهراعلیها السلام را محدثه می نامند چون براساس روایتی، آن حضرت از نوعی وحی و الهام آسمانی برخوردار بوده است . مگر به کسی غیر از پیامبر هم وحی و الهام می شود؟ در پاسخ باید گفت: بر اساس آیات قرآن و روایات متعددی از اولیای الهی و طول تاریخ، به غیر از انبیا افراد دیگری هم طرف خطاب فرشتگان الهی واقع شده اند و به ایشان الهام های غیبی می شده است . به عنوان مثال، حضرت مریم علیها السلام با فرشته الهی دیدار کرده و سخن گفت . (15) و هم چنین درباره مادر حضرت موسی علیه السلام قرآن کریم می فرماید: به مادر موسی وحی فرستادیم . (16) امام صادق علیه السلام می فرمایند: فاطمه را به آن جهت محدثه گفته اند، چون پیوسته فرشته ای بر او نازل می شد و با او سخن می گفت و حتی آن فرشته به حضرت زهراعلیها السلام می فرمود: ای فاطمه خداوند تو را را برگزیده و پاکیزه گردانیده و تو را بر همه زنان عالم برتری بخشیده است . ( بحارالانوار، ج 43، ص 87) بر طبق سخنان اهل بیت علیهم السلام فرشته های الهی وقتی به حضور حضرت فاطمه وارد می شدند موضوعاتی چون حوادث آینده تاریخ و احکام الهی با آن حضرت سخن می گفتند و حضرت علی علیه السلام به تقاضای حضرت زهراعلیها السلام این مطالب را می نگاشتند که کتاب معروف مصحف حضرت زهراعلیها السلام ره آورد گفت وگو با فرشته های الهی است . حضرت صادق علیه السلام به ابوبصیر می فرماید: مصحف فاطمه علیها السلام نزد ماست . مردم اطلاع ندارند که این مصحف چیست . مطالب آن همان اموری است که پروردگار عالم آن ها را بر مادرمان زهراعلیها السلام وحی فرموده است . (فاطمه زهراعلیها السلام از ولادت تا شهادت، ص 111)

القاب حضرت فاطمه:‌زهرا

ریشه واژه زهرا «زهر» است، به معنای صفا و روشنی و درخشندگی . درباره علت زهرا نامیده شدن حضرت فاطمه علیها السلام روایات زیادی است که به بیان دو نمونه اکتفا می کنیم: حضرت امام باقرعلیه السلام می فرمایند: فاطمه علیها السلام را به این دلیل زهرا نامیدند، چون وقتی خداوند متعال او را آفرید نورانیت آن بانوی بزرگ آسمان ها و زمین را روشن ساخت و فرشتگان در برابر عظمت و نورانیت او سجده کردند و از پروردگار عالم سؤال فرمودند: پروردگارا، این چه نوری است که به آن ها وحی شد . فرمود: این نور از من است که آن را دور آسمان زمین قرار دادم . در آینده از این نور امتی پدید خواهد آمد که به انجام دستورات من قیام کنند و بندگان مرا به راه راست و سعادت هدایت نمایند . آنان خلفای من در زمین خواهند بود . (بحارالانوار، ج 43، ص 12) در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام چنین نقل شده است: روزی از امام صادق علیه السلام سؤال شد، چرا حضرت فاطمه علیها السلام را زهرا نامیدند؟ آن حضرت در پاسخ فرمودند: چون در مواقعی که فاطمه علیها السلام در محراب عبادت برای نماز و نیایش می ایستاد، آن چنان نورانیت او بر اهل آسمان می درخشید که نور ستارگان بر ساکنان زمین درخشندگی دارند . (بحارالانوار، ج 43، ص 13) علاوه بر آنچه گفته شد، برای حضرت صدیقه کبری فاطمه زهراعلیها السلام ده ها نام و لقب و کنیه دیگر هم ذکر شده است که هر یک از آن ها به بعدی از ابعاد عظمت و فضایل و کمالات آن حضرت دلالت دارند که از جمله آن هاست: ام ابیها (مادر و دلسوز پدر) ; ام الائمه (مادر امامان) ; بتول (بی همتا و ممتاز از دیگران) ; تقیه (بسیار پرهیزگار) ; ریحانه (گل خوشبو) ; زکیه (پاک و پاکدامن) ; سیدة النساء (سرور بانوان) ; شهیده، عارفه، عالیه، عزیزه، علیمه، فاضله، کریمه، مؤمنه، ممتحنه، منصوره، نوریه، وحیده، مهدیه و . . .