معرفی کتاب: حقیقة مصحف فاطمة علیهاالسلام
کتاب «حقیقة مصحف فاطمة» از آثار پژوهشی معاصر در حوزۀ کلام و مطالعات حدیثی شیعه است.
موضوع آن، بررسی علمی و مستند یکی از مسائلی است که همواره مورد توجه و گاه سوءبرداشت بوده است:
«مصحف فاطمه(س)»؛ یعنی کتاب یا نوشته‌ای که طبق روایات، حضرت زهرا(س) پس از رحلت پیامبر(ص) با الهام فرشته‌ای الهی دریافت کرده و نزد ائمه اطهار(ع) محفوظ بوده است. نویسنده، با رویکردی دفاعی و تحلیلی، می‌کوشد ماهیت واقعی این مصحف را تبیین و از تحریف‌ها و برداشت‌های نادرست پیرامون آن جلوگیری کند.
هدف و روش تالیف
سعید أبومعاش در مقدمه تصریح می‌کند که انگیزه‌اش دو چیز بوده است: پاسخ به شبهات مستشرقان و مخالفان مذهب شیعه که «مصحف فاطمه» را به‌اشتباه نوعی قرآن دیگر پنداشته‌اند. تبیین جایگاه مصحف فاطمه(س) در منظومۀ معارف اهل‌بیت(ع) به‌عنوان میراثی علمی، نه کتاب وحی. او بر این باور است که این موضوع، اگر درست فهمیده شود، می‌تواند نمونه‌ای از علم لدنی و الهام الهی به انسان‌های معصوم باشد، نه مصداقی از نزول تشریع جدید.
ویژگی‌های علمی و محتوایی
روش تحقیق و منابع نویسنده از روش استقرایی و تحلیلی استفاده کرده است: نخست، تمامی روایات مربوط به مصحف فاطمه را از منابع کهن مانند بصائرالدرجات، کافی، بحارالأنوار و تفسیر قمی استخراج کرده؛ سپس آن‌ها را بر اساس سند، مضمون و ارتباط با مفاهیم کلامی دسته‌بندی و تفسیر می‌کند. در بخش پاسخ به شبهات، از منابع اهل سنت، دائرةالمعارف‌های غربی و آثار مستشرقان (مانند گلدزیهر و دوزی) نیز استفاده شده تا نقدها علمی‌تر باشد.
ارزش علمی و جایگاه اثر
اثر أبومعاش از چند جهت ممتاز است: برخورد عقلانی و روشمند با موضوعی که اغلب احساسی یا جدلی مطرح می‌شود؛ اتکا بر منابع اصیل و معتبر شیعی؛ رویکرد کلامی و پاسخ‌محور در برابر شبهات معاصر؛ نثر عربی دقیق و دانشگاهی با استدلال‌های فلسفی و نقلی. به همین دلیل، کتاب در حوزه‌های کلام تطبیقی، حدیث‌شناسی، و مطالعات شیعه‌شناسی معاصر مورد توجه محققان قرار گرفته است
نتیجه‌گیری
«حقیقة مصحف فاطمة علیهاالسلام» از آثار مهم کلامی معاصر است که با هدف رفع سوءبرداشت از میراث فاطمی و تبیین علمی یکی از اسرار معارف اهل‌بیت(ع) نوشته شده است. این اثر نشان می‌دهد که «مصحف فاطمه» نه قرآن دیگر است، نه کتاب شریعت جدید، بلکه گنجینه‌ای از علم و تسلای الهی برای بانوی وحی است — میراثی که در نظام امامت جایگاه ویژه دارد.
«مصحف فاطمه(س)»؛ یعنی کتاب یا نوشته‌ای که طبق روایات، حضرت زهرا(س) پس از رحلت پیامبر(ص) با الهام فرشته‌ای الهی دریافت کرده و نزد ائمه اطهار(ع) محفوظ بوده است. نویسنده، با رویکردی دفاعی و تحلیلی، می‌کوشد ماهیت واقعی این مصحف را تبیین و از تحریف‌ها و برداشت‌های نادرست پیرامون آن جلوگیری کند.
هدف و روش تالیف
سعید أبومعاش در مقدمه تصریح می‌کند که انگیزه‌اش دو چیز بوده است: پاسخ به شبهات مستشرقان و مخالفان مذهب شیعه که «مصحف فاطمه» را به‌اشتباه نوعی قرآن دیگر پنداشته‌اند. تبیین جایگاه مصحف فاطمه(س) در منظومۀ معارف اهل‌بیت(ع) به‌عنوان میراثی علمی، نه کتاب وحی. او بر این باور است که این موضوع، اگر درست فهمیده شود، می‌تواند نمونه‌ای از علم لدنی و الهام الهی به انسان‌های معصوم باشد، نه مصداقی از نزول تشریع جدید.
ویژگی‌های علمی و محتوایی
روش تحقیق و منابع نویسنده از روش استقرایی و تحلیلی استفاده کرده است: نخست، تمامی روایات مربوط به مصحف فاطمه را از منابع کهن مانند بصائرالدرجات، کافی، بحارالأنوار و تفسیر قمی استخراج کرده؛ سپس آن‌ها را بر اساس سند، مضمون و ارتباط با مفاهیم کلامی دسته‌بندی و تفسیر می‌کند. در بخش پاسخ به شبهات، از منابع اهل سنت، دائرةالمعارف‌های غربی و آثار مستشرقان (مانند گلدزیهر و دوزی) نیز استفاده شده تا نقدها علمی‌تر باشد.
ارزش علمی و جایگاه اثر
اثر أبومعاش از چند جهت ممتاز است: برخورد عقلانی و روشمند با موضوعی که اغلب احساسی یا جدلی مطرح می‌شود؛ اتکا بر منابع اصیل و معتبر شیعی؛ رویکرد کلامی و پاسخ‌محور در برابر شبهات معاصر؛ نثر عربی دقیق و دانشگاهی با استدلال‌های فلسفی و نقلی. به همین دلیل، کتاب در حوزه‌های کلام تطبیقی، حدیث‌شناسی، و مطالعات شیعه‌شناسی معاصر مورد توجه محققان قرار گرفته است
نتیجه‌گیری
«حقیقة مصحف فاطمة علیهاالسلام» از آثار مهم کلامی معاصر است که با هدف رفع سوءبرداشت از میراث فاطمی و تبیین علمی یکی از اسرار معارف اهل‌بیت(ع) نوشته شده است. این اثر نشان می‌دهد که «مصحف فاطمه» نه قرآن دیگر است، نه کتاب شریعت جدید، بلکه گنجینه‌ای از علم و تسلای الهی برای بانوی وحی است — میراثی که در نظام امامت جایگاه ویژه دارد.