معرفی کتاب: فضائل فاطمة الزهراء
فضائل فاطمة الزهراء
ابوعبدالله حاکم نیشابوری با تحقیق و تفحص علی رضا بن عبدالله بن علی رضا
کتاب «فضائل فاطمة الزهراء» تألیف ابوعبدالله حاکم نیشابوری (متوفای ۴۰۵ق)، اثری است که بخشی از فضایل و مناقب حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) را گردآورده است. این کتاب با تحقیق و تصحیح علی‌رضا بن عبدالله بن علی‌رضا سامان یافته و به چاپ رسیده است.
معرفی اجمالی: این کتاب از تألیفات مهمِ محدث و حافظ بزرگ قرن چهارم هجری، حاکم نیشابوری (صاحب کتاب معروف المستدرک على الصحیحین) است. او در این اثر، احادیث مربوط به فضائل حضرت زهرا (س) را از پیامبر اکرم (ص) و سایر راویان اهل‌سنت گرد آورده است. محتوای کتاب: شامل ده‌ها روایت درباره مقام معنوی، عصمت، و جایگاه ویژهٔ حضرت زهرا (س) در نزد پیامبر (ص). احادیثی درباره: محبت پیامبر (ص) نسبت به فاطمه (س) برتری او بر زنان جهان خشم و رضایت او به عنوان ملاک خشم و رضایت الهی و نیز منزلت او در قیامت
ویژگی‌ها:
این اثر از منابع اهل‌سنت است و اهمیت ویژه‌ای در گفت‌وگوی بین‌مذهبی دارد، زیرا فضائل حضرت زهرا (س) را با اسناد معتبر سنی نقل می‌کند.
با وجود حجم کم، اعتبار حدیثی بالایی دارد. حاکم نیشابوری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین محدثان اهل‌سنت، با دقت در سند و متن احادیث شهرت دارد.
در مقاله «نگاهی تحقیقی به مؤلف و کتاب «فضائل الفاطمۀ الزهرا»» نوشته تورج اسماعیلی، نکات زیر به عنوان نقاط تحقیقاتی مطرح شده‌اند: آنچه این کتاب را متمایز می‌کند، شخصیت خود مؤلف است — اینکه او از علمای اهل سنت بوده اما در این اثر از شخصیت حضرت زهرا (س) به دفاع برخاسته است. وی در مقدمه کتاب حدیثی را نقل می‌کند که به فضیلت حضرت زهرا نسبت داده شده و آن را «صحیح» می‌داند.احادیثی درباره اعطای فدک به حضرت زهرا، جریان حدیث کساء و دیگر مناقب ایشان در این کتاب نقل شده است.
نقاط قوت و ضعف:
نقاط قوت:منبع اهل سنت — اینکه یکی از محدثان اهل سنت احادیثی درباره فضائل حضرت زهرا (س) نقل کرده، برای کسانی که بین مذاهب گفتگو می‌کنند، اهمیت دارد.کمّیت روایت‌ها — وجود بیش از دو صد حدیث، هرچند برخی ممکن است ضعیف باشند، نشان از تلاش در گردآوری دارد.دفاع مستند — مؤلف در مقدمه و در پاورقی‌ها تلاش کرده است درباره اعتبار روایات، وجه ضعف یا قوت آن‌ها بنویسد.تنوع راویان — برخی روایات از عایشه، برخی از دیگر راویان اهل سنت است که نشان می‌دهد مؤلف از منابع گوناگون بهره گرفته است.
نقاط ضعف یا چالش‌ها:ضعف برخی اسناد — ممکن است برخی روایات ضعیف یا موضوعاتی باشند که مورد اشکال علما قرار گرفته‌اند.عدم تقسیم‌بندی موضوعی منظم — چون روایت‌ها تنها شماره‌گذاری شده‌اند، کار پژوهشگر برای استخراج موضوعات خاص (مانند عصمت، منزلت در قیامت، کرامات و غیره) دشوار‌تر است.احتمال تأثّر از تمایلات مؤلف — از آنجا که مؤلف در مقدمه به دفاع از اهل بیت پرداخته، ممکن است در انتخاب روایت‌ها و تفسیر آن‌ها تأثیری داشته باشد.پوشش محدود — همان گونه که در معرفی کتاب گفته شده، این اثر «گوشه‌ای از فضائل» است، نه جامع و کاملِ همه مناقب
معرفی اجمالی: این کتاب از تألیفات مهمِ محدث و حافظ بزرگ قرن چهارم هجری، حاکم نیشابوری (صاحب کتاب معروف المستدرک على الصحیحین) است. او در این اثر، احادیث مربوط به فضائل حضرت زهرا (س) را از پیامبر اکرم (ص) و سایر راویان اهل‌سنت گرد آورده است. محتوای کتاب: شامل ده‌ها روایت درباره مقام معنوی، عصمت، و جایگاه ویژهٔ حضرت زهرا (س) در نزد پیامبر (ص). احادیثی درباره: محبت پیامبر (ص) نسبت به فاطمه (س) برتری او بر زنان جهان خشم و رضایت او به عنوان ملاک خشم و رضایت الهی و نیز منزلت او در قیامت
ویژگی‌ها:
این اثر از منابع اهل‌سنت است و اهمیت ویژه‌ای در گفت‌وگوی بین‌مذهبی دارد، زیرا فضائل حضرت زهرا (س) را با اسناد معتبر سنی نقل می‌کند.
با وجود حجم کم، اعتبار حدیثی بالایی دارد. حاکم نیشابوری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین محدثان اهل‌سنت، با دقت در سند و متن احادیث شهرت دارد.
در مقاله «نگاهی تحقیقی به مؤلف و کتاب «فضائل الفاطمۀ الزهرا»» نوشته تورج اسماعیلی، نکات زیر به عنوان نقاط تحقیقاتی مطرح شده‌اند: آنچه این کتاب را متمایز می‌کند، شخصیت خود مؤلف است — اینکه او از علمای اهل سنت بوده اما در این اثر از شخصیت حضرت زهرا (س) به دفاع برخاسته است. وی در مقدمه کتاب حدیثی را نقل می‌کند که به فضیلت حضرت زهرا نسبت داده شده و آن را «صحیح» می‌داند.احادیثی درباره اعطای فدک به حضرت زهرا، جریان حدیث کساء و دیگر مناقب ایشان در این کتاب نقل شده است.
نقاط قوت و ضعف:
نقاط قوت:منبع اهل سنت — اینکه یکی از محدثان اهل سنت احادیثی درباره فضائل حضرت زهرا (س) نقل کرده، برای کسانی که بین مذاهب گفتگو می‌کنند، اهمیت دارد.کمّیت روایت‌ها — وجود بیش از دو صد حدیث، هرچند برخی ممکن است ضعیف باشند، نشان از تلاش در گردآوری دارد.دفاع مستند — مؤلف در مقدمه و در پاورقی‌ها تلاش کرده است درباره اعتبار روایات، وجه ضعف یا قوت آن‌ها بنویسد.تنوع راویان — برخی روایات از عایشه، برخی از دیگر راویان اهل سنت است که نشان می‌دهد مؤلف از منابع گوناگون بهره گرفته است.
نقاط ضعف یا چالش‌ها:ضعف برخی اسناد — ممکن است برخی روایات ضعیف یا موضوعاتی باشند که مورد اشکال علما قرار گرفته‌اند.عدم تقسیم‌بندی موضوعی منظم — چون روایت‌ها تنها شماره‌گذاری شده‌اند، کار پژوهشگر برای استخراج موضوعات خاص (مانند عصمت، منزلت در قیامت، کرامات و غیره) دشوار‌تر است.احتمال تأثّر از تمایلات مؤلف — از آنجا که مؤلف در مقدمه به دفاع از اهل بیت پرداخته، ممکن است در انتخاب روایت‌ها و تفسیر آن‌ها تأثیری داشته باشد.پوشش محدود — همان گونه که در معرفی کتاب گفته شده، این اثر «گوشه‌ای از فضائل» است، نه جامع و کاملِ همه مناقب